Astım rahatsızlığı olanlar, durumları hafif ve kontrol altında ise oruç tutabilir. Doktor kontrolüyle belirlenen tedavi planı ve hastanın atak sıklığı önem taşır
Sprey tedavisi orucu bozmadığı için, gün içinde nefes açıcı ilacı kullanmak mümkündür. Ancak uzun süre aç ve susuz kalmak bazı kişilerde nefes darlığını tetikleyebilir. Mutlaka sağlık değerlendirmesi yapılması gerekir. Ciddi ataklar, sık kriz geçirme durumu veya ek hastalıklar varsa oruç tutmak sakıncalı olabilir. Sağlık durumu izin verdiğinde oruç tutulması mümkündür. Hastalık ağır seyrediyorsa uzmanlar, hastanın kendini zorlamamasını ve öncelikle sağlığını korumasını tavsiye eder. ASTIM HASTALARI ORUÇ TUTMASINI ENGELLEYEN DURUMLAR NELERDİR? Astımın çok şiddetli olması, sık atak geçirerek sürekli nefes darlığı yaşamak, doktorun reçete ettiği sabah-akşam içilmesi zorunlu ilaçlara ihtiyaç duymak gibi durumlar oruç tutmayı engelleyebilir. Ciddi kalp rahatsızlığı veya şeker hastalığı gibi ek problemler astımı daha da ağırlaştırabilir. İleri yaşta olup vücut direnci düşük olan bireylerin de oruç sırasında nefes sıkıntısı yaşama ihtimali artar. Gün boyu nefes açıcı spreylerin yetersiz kaldığı veya düzenli tablet kullanmadan atakların kontrol edilemediği kişilerde oruç tavsiye edilmez. Bu şartlarda oruç, ciddi sağlık riskleri doğurabileceği için doktorlar tarafından önerilmez. ASTIM HASTALARI ORUÇ TUTMADAN ÖNCE DOKTORA DANIŞMALI MI? Doktora danışmak, astım hastaları için en temel adımdır. Astım her kişide farklı seyreder. Bazı kişiler yalnızca hafif krizler yaşarken, bazıları ilaçlarını aksattığında hemen atak geçirebilir. Bu yüzden oruca başlamadan önce doktorun değerlendirmesi gerekir. Tedavi planında günlük hap veya şurup kullanılıyorsa, doktor sahur ve iftar saatlerine göre ayarlama yapabilir. Hastanın genel sağlık durumu, başka hastalıkların varlığı ve ilaçların olası yan etkileri de göz önünde bulundurulur. Doktor, orucun sakıncalı olduğunu düşünürse, kişinin oruç tutmaması ya da farklı bir düzenlemesi yapması gerektiğini açıkça söyler. ASTIM HASTALARININ KULLANDIĞI İLAÇLAR ORUCU BOZAR MI? Ağızdan alınan tablet, kapsül veya şurup şeklindeki ilaçlar oruç kurallarına göre orucu bozar. Ancak astım için kullanılan inhaler spreyler veya nebülizatörle alınan buhar tedavisi orucu geçersiz kılmaz. Diyanet, spreylerden alınan ilacın çok küçük miktarda olduğunu ve mideye gitmediğini belirtir. İlacın besleyici değeri bulunmadığı için oruç bozulmaz. Enjeksiyonla yapılan ve gıda içermeyen iğneler de orucu bozmaz. Uzmanlar, atak durumunda spreyleri gönül rahatlığıyla kullanmayı önerir. Tablet alması gereken hastalar ise ilaç saatlerini iftar ve sahur vakitlerine kaydırabilir veya başka bir tedavi planı için doktoruna danışabilir.
Sağlık koşulları uygun olmayan astım hastaları oruç tutamazsa endişeye kapılmamalıdır. İslam dini, hastalara bu konuda kolaylık sağlar. Doktor, oruç tutmanın riskli olduğunu belirtti ise tutmamak mümkündür. Daha sonra sağlık düzelirse, o günler kaza orucuyla telafi edilir. Eğer hastalık kalıcıysa ve kişi uzun vadede de oruç tutamayacaksa fidye vererek bu sorumluluğu yerine getirebilir. Fidye, günlük doyum bedelinde bir yardımdır. İyileşme ümidi olmayan, tutamadığı oruçları fidye ile karşılayan birey, dini açıdan da sorumluluğunu yerine getirmiş kabul edilir. ASTIM HASTALARI ORUÇ TUTARKEN NELERE DİKKAT ETMELİ? Öncelikle tedaviyi aksatmamak önemlidir. Nefes açıcı spreyler orucu bozmadığı için düzenli kullanılmalıdır. Yeterli sıvı almak da hassas bir konudur. İftarla sahur arasında bol su içmek, vücudu susuz bırakmamak adına kritik bir adımdır. Aşırı yağlı, baharatlı ve reflüyü tetikleyen gıdalardan uzak kalmak gerekir. Ağır fiziksel aktiviteler ve stres, nefes darlığını kötüleştirebilir. Ramazan boyunca mümkün olduğunca sakin ve dinlenmiş kalmak tavsiye edilir. Düzenli uyku, hava kirliliğinden veya sigara dumanından kaçınmak da astım ataklarını azaltmaya yardımcı olur. Herhangi bir olumsuzlukta doktora başvurmak gerekir. ASTIM HASTALARI ORUÇ TUTARKEN İLAÇ SAATLERİNİ NASIL AYARLAMALI? Günde iki kez alınması gereken koruyucu ilaçlar, iftar ve sahurda alınacak şekilde düzenlenebilir. Doktor, hastanın nefes darlığı durumuna göre doz ayarlaması yapar. Bazı hastalar sadece gece dozu ile gün boyu rahat edebilir. Gerektiğinde gün içinde rahatlatıcı sprey kullanılabilir ve bu orucu bozmaz. Tedavi planı kişiye özeldir. Bu yüzden her ilaç aynı saatte aynı etkiyi göstermeyebilir. Doktor, hastanın geçmiş atak sıklığını ve ilaç bağımlılığını göz önünde bulundurarak en güvenli zaman aralıklarını belirler. Sürekli tablet kullananlar, oruç tutmanın sağlığa zarar verip vermeyeceğini mutlaka danışmalıdır. ASTIM HASTALARI ORUÇ TUTARKEN BESLENME DÜZENİ NASIL OLMALI? Uzun süre aç kalınca iftarda aşırı yüklenmek reflüyü tetikleyebilir ve bu durum astımı kötü etkileyebilir. İftarda hafif çorbalar, sebze yemekleri veya ızgara gibi mideyi yormayan besinler tercih edilmesi daha uygundur. Sahurda proteinden zengin, tok tutan ancak çok tuzlu olmayan gıdalar yenmelidir. Yumurta, peynir, tam tahıllı ekmek, kuru baklagil ve meyve gibi dengeli seçenekler tokluğu artırır. Çok baharatlı veya acılı yemeklerden uzak durulması önerilir. Tatlı isteği olursa şerbetli tatlılar yerine sütlü veya meyveli tatlılar tercih edilebilir. Uzmanlar, porsiyonları küçük tutarak mideyi rahatsız etmemeyi tavsiye eder.
Susuzluk, balgamın koyulaşmasına ve nefes darlığının artmasına neden olabilir. Bu yüzden astım hastaları iftar ve sahur arasında en az 1,5-2 litre su tüketmeyi hedeflemelidir. Yaz aylarında hava sıcaksa terle kaybedilen sıvı miktarı da artar, bu durumda 2 litrenin üzerinde su içmek faydalı olur. Suyu tek seferde değil, akşam boyu aralıklarla içmek gerekir. Aşırı çay ve kahve tüketmek idrar çıkışını artırabilir, vücut daha çabuk susuz kalabilir. Bu nedenle bitki çayları veya ayran gibi alternatiflerle sıvı alımına katkı sağlamak akıllıcadır. ASTIM HASTALARI ORUÇ TUTARKEN SİGARA İÇEBİLİR Mİ? Sigara, astım atağını en hızlı tetikleyen faktörlerden biridir. Pasif içicilik bile nefes yollarını etkileyebilir. Oruçlu iken sigara içmek dinen de orucu bozar. Sağlık yönünden bakınca, bütün gün sigara içilmediği için akciğerler biraz rahatlar, ancak iftardan sonra tekrar sigaraya başlamak bronşlarda ani daralmaya yol açabilir. Bu da nefes darlığını artırır ve astım krizini tetikler. Uzmanlar, ramazanı sigarayı bırakmak için fırsat olarak görür. Astım hastaları, uzun vadede sağlığını korumak amacıyla sigaradan uzak durmalı, dumana maruz kalmamak için sigara içilen ortamlardan kaçınmalıdır. ASTIM HASTALARI ORUÇ TUTARKEN REFLÜYÜ NASIL ÖNLEYEBİLİR? Reflü, astım semptomlarını kötüleştirebilen önemli bir etkendir. Çok hızlı ve fazla yemek, mideyi tıka basa doldurmak ve ardından hemen uzanmak reflüyü tetikleyebilir. İftarda yemeği bölerek yavaş yemek, yağlı ve baharatlı gıdalardan kaçınmak fayda sağlar. İçecekleri aşırı soğuk veya asitli seçmemek reflü riskini azaltır. Sahurdan hemen sonra yatmamak, en az 1-2 saat dik kalmak mide asidinin yemek borusuna kaçışını engeller. Yüksek yastıkla uyumak da önerilir. Reflü kontrol altına alındığında astım atakları da daha seyrek hale gelir. ASTIM HASTALARI ORUÇ TUTARKEN ASTIM ATAĞI RİSKİNİ NASIL AZALTABİLİR? Düzenli ilaç kullanımı, susuz kalmamak ve tetikleyicilerden uzak durmak atağın önüne geçmek için önemlidir. Oruç tutan astımlıların, iftar ile sahur arasında bol su içmesi ve koruyucu ilaçlarını aksatmaması gerekir. Polen, toz, hayvan tüyü veya sigara dumanı gibi hassasiyet yaratan etkenlere maruz kalmamak da atak ihtimalini düşürür. Stres, uykusuzluk ve aşırı yorgunluk krizi tetikleyebilir. Bu nedenle sakin ve düzenli bir Ramazan programı fayda sağlar. Ağır fiziksel efordan kaçınmak, vücudu çok zorlamamak ve gerektiğinde doktor önerisiyle ek tedbirler almak riski büyük ölçüde azaltır.
Hafif yürüyüş ve germe hareketleri gibi düşük tempolu egzersizler genellikle zararsızdır. Ancak oruçlu bir astım hastasının, susuz kalarak yoğun eforlu bir spor yapması sakıncalı olabilir. Vücutta sıvı kaybı arttıkça solunum yolları daha çok kuruyabilir ve atak tetiklenebilir. Uzmanlar, egzersiz için iftardan bir süre sonra veya serin saatleri tercih etmenin daha doğru olduğunu söyler. İftardan sonra hafif tempolu yürüyüş, hem bedeni rahatlatır hem de aşırı zorlamadan hareket imkanı sağlar. Egzersiz sırasında nefes açıcı sprey hazır bulundurmak olası risklere karşı korur. ASTIM HASTALARI ORUÇLUYKEN ASTIM KRİZİ GEÇİRİRSE NE YAPMALI? Kriz anında ilk olarak rahatlatıcı sprey veya nebülizatör kullanılmalıdır. Bu ilaçlar orucu bozmaz ve nefes yollarının açılmasına yardımcı olur. Kriz hafifleyene kadar sakin kalmaya çalışmak önemlidir. Nefes açıcı uygulamaya rağmen göğüste aşırı sıkışma, morarma veya konuşmada zorlanma gibi ağır belirtiler devam ediyorsa, sağlık önceliği gereği oruç bozulabilir. Su içmek veya şekerli bir şeyler almak bazen ek rahatlama sağlayabilir. Ardından hemen tıbbi yardım almak gerekir. Doktorlar bu gibi durumlarda oruca ara verilmesini ve tedaviye odaklanılmasını tavsiye eder. Hayatî risk taşıyan ataklarda orucu sürdürmek doğru değildir. ASTIM HASTALARI ORUÇ TUTARKEN ALERJİ AŞISI YAPTIRABİLİR Mİ? Alerji aşısı genellikle deri altına enjeksiyon ya da dil altı formatında uygulanır. Bu uygulamalar besleyici veya kalori içeren madde içermediği için orucu bozmaz. Dinî kaynaklar, gıda niteliği taşımayan iğnelerin orucu geçersiz kılmadığını ifade eder. Astımın kontrolü için düzenli aralıklarla yapılan bu aşılar Ramazan’da da devam edebilir. Ara vermek tedavi başarısını düşürebilir. Bu yüzden randevu saati gün içine denk gelse dahi oruç rahatça sürdürülebilir. Aşı sonrası alerjik bir tepki gözlemlenirse zaman kaybetmeden doktora danışmak gerekir. ASTIM HASTALARI ORUÇLUYKEN ALERJİ TESTİ YAPTIRABİLİR Mİ? Alerji testi sırasında deri üzerine allerjen damlatılır veya kan örneği alınır. Vücuda besleyici özelliği olan bir madde verilmez. Küçük miktarda allerjen solüsyon deriye temas eder fakat bu mideye ulaşmaz. Bu nedenle oruç bozulmaz. Kan testi için alınan az miktarda kan da orucu etkilemez. Diyanet, vücuda gıda niteliği taşımayan maddelerin verilmesinin veya az miktarda kan alınmasının orucu bozmadığını bildirmektedir. Ramazan’da astım ve alerji ilişkisini netleştirmek için test yaptırmakta bir sakınca yoktur. Doktor uygun gördüğünde, oruç bozulmadan bu işlemler tamamlanabilir.
Spirometri veya benzeri solunum ölçümleri sırasında nefes cihaza üflenir. Bu işlem sırasında mideye bir şey girmez. Sadece ciğerlerdeki havayı boşaltmak esas alınır. Dolayısıyla oruç bozulmaz. Bazı ölçümlerde rahatlatıcı sprey verilmesi gerekebilir. Diyanet, besleyici özellik taşımayan ve doğrudan mideye gitmeyen bu tür spreylerin orucu bozmayacağını belirtir. Doktor kontrolü için düzenli aralıklarla solunum testleri yaptırmak gerekebilir. Hastalık seyrinin takip edilmesi bu testlerle sağlanır. Oruç devam ederken rahatça yapılabilen bir işlemdir. Aşırı efor hissedilirse uzmanla görüşmekte fayda vardır. ASTIM HASTALARI ORUÇ TUTARKEN NE ZAMAN DOKTORA BAŞVURMALI? Astım belirtileri artar, ataklar sıklaşır veya nefes açıcı sprey yetersiz kalırsa doktora başvurmak önemlidir. İlaçlar düzenli kullanılmasına rağmen gün içinde şiddetli hırıltı, göğüste sıkışma veya öksürük varsa gecikmeden uzman görüşü almak gerekir. Halsizlik, fenalaşma veya ek sağlık sorunları da gözleniyorsa oruç tutmaya devam etmek zararlı olabilir. Oruç sırasında ciddi bir atak yaşanmışsa kriz sonrası mutlaka hekimle görüşmek tavsiye edilir. Tedavi planında değişiklik veya ekstra önlem gerekebilir. Uzman hekim tavsiyelerini dikkate almak, Ramazan’da astımın kontrolünü sağlamada en doğru yoldur. DİYANET'E GÖRE ASTIM HASTALARI ORUÇ TUTABİLİR Mİ? Diyanet, nefes spreyi kullanmanın orucu bozmadığını vurgular. Spreydeki ilacın çok küçük miktarda akciğerlere ulaştığı ve gıda niteliği taşımadığı ifade edilir. Astımı hafif seyreden ya da doktorun onay verdiği kişiler bu imkanla oruç tutabilir. Durumu ağır olan, oruç sırasında nefes problemi yaşayan hastalara oruç tutmama ruhsatı tanınmıştır. Bu kişiler daha sonra sağlıkları elverirse kaza orucu tutar, el vermezse fidye verebilir. Diyanet’e göre, hastalık yüzünden oruç tutmakta zorlanan kişi, dinen sorumlu tutulmaz. Bu yaklaşım astım gibi kronik hastalıklarda büyük kolaylık sağlar. ASTIM HASTALARI ORUÇ TUTARKEN SICAK HAVALARDA NELERE DİKKAT ETMELİ? Sıcak, terlemeyi artırarak vücudu susuz bırakabilir. Astım, kuru hava ve sıvı kaybıyla daha da kötüleşebilir. Bu yüzden gölge ve serin ortamlarda bulunmak, öğle vakitlerinde dışarıda fazla kalmamak önerilir. Vücut sıvı kaybettiğinde balgam koyulaşabilir ve nefes darlığı tetiklenir. İftarda ve sahurda yeterince su tüketmek ve tuz dengesine dikkat etmek gerekir. Aşırı eforlu aktivitelerden uzak durmak fayda sağlar. Nemli havalarda polen ve toz gibi alerjenlerin etkisi artabilir. Maske kullanmak veya kapı-pencereyi kontrollü açmak atakları önlemeye yardımcı olur. Sıcak mevsimde oruç tutarken doktorun önerilerine uymak önemlidir.Kaynak: diyanet.gov.tr