Naci Görür’e gelen ilginç telefon: “Hocam hangi mahalleye taşınayım?”

[Astra]

Kahramanmaraş merkezli deprem felaketinin üzerinden iki yıl geçti. Aradan geçen iki yıl boyunca depreme hazırlık ve kentleşme politikaları konuşuldu. Peki gerekli adımlar atıldı mı? Bilim Akademisi üyesi ve yerbilimci Prof. Dr. Naci Görür, “Yapılan çalışmalar daha çok yaraları sarma eğiliminde. Depreme dirençli kentler oluşturmadıkça kayıplar devam edecektir.” dedi. Kendisini “Hocam hangi mahalleye taşınayım?” diye sormak için arayanlar olduğunu anlatan Görür, olası depremlere ilişkin değerlendirmelerde de bulundu.

Türkiye’yi derinden sarsan Kahramanmaraş depremlerinin üzerinden iki yıl geçti. 6 Şubat 2023 sabahı 04.17’de Kahramanmaraş’ta meydana gelen ilk deprem 7,7 büyüklüğündeydi. Sarsıntı tüm bölgeyi etkilemişti. Bu depremden 9 saat sonra büyüklüğü 7,6 olan ikinci sarsıntı gerçekleşti.

Kahramanmaraş, Hatay, Adıyaman, Diyarbakır, Şanlıurfa, Gaziantep, Kilis, Adana, Osmaniye, Malatya ve Elazığ’da iki depremde 53 binden fazla kişi yaşamını yitirdi, onbinlerce kişi de yaralandı. Şehirleri enkaza çevren depremin üzerinden iki yıl geçti. Depremin vurduğu şehirlerde yaraları sarma çalışmaları devam ediyor.

Türkiye bu süreçte sürekli depreme hazırlığı konuştu, kentleşme politikaları tartışmaya açıldı. Peki gerekli adımlar atıldı mı?

“TEMEL ÇALIŞMALAR YAPILDIĞINI DÜŞÜNMÜYORUM”

Bilim Akademisi üyesi ve yeri bilimci Prof. Dr. Naci Görür, bu konuya ilişkin açıklamalarda bulundu. Hürriyet Pazar’a konuşan Görür, “6 Şubat’tan bugüne deprem açısından çok önemli gelişmeler olduğunu ve ülke genelinde ‘depreme dirençli kentler yaratma’ konusunda temel çalışmaların yapıldığını düşünmüyorum.” dedi. Devlet, hükümet, yerel yönetim ve halk bir araya gelmedikçe bu işi başarmanın mümkün olmadığını söyleyen Naci Görür, “Öncelikle devletimizin deprem stratejisini kökünden değiştirmesi gerek. Stratejiyi kabul etmek için de önce şunu kabul etmeliyiz: ‘Türkiye bir deprem ülkesidir.’ Her depremde on binlerce insanımızı kaybedemeyeceğimize göre strateji değişikliğiyle ülkemizi depreme karşı dirençli yapacağız.” diye konuştu.

“MİKROBÖLGELEME ÇALIŞMASI YAPILMALI” Depreme hazırlık noktasında, olası bir depremin kent bileşenlerine nasıl zarar vereceğinin ortaya konulması gerektiğini anlatan Görür, bunun da mikrobölgeleme çalışmasıyla mümkün olduğunu dile getirdi. Prof. Dr. Görür, “Deprem dalgalarının davranışını, o kentin zeminiyle nasıl bütünleştiğini, nasıl yavaşladığını, nasıl hızını arttırdığını, ne kadar yıkıcı olduğunu, her şeyini o çalışmalar verir.” ifadelerini kullandı. ADANA’DA SON DURUM NE? Prof. Dr. Naci Görür, 6 Şubat depremlerinden bir gün sonra “Adana’ya dikkat.” dediğini anımsattı. Bu uyarının sebebini, şöyle açıkladı: “Harekete neden olan fayın bir levha sınırı olması. Doğu Anadolu fayı; Arap, Anadolu ve Afrika levhası arasındaki sınır. 53 bin kişiyi öldüren fay da bu fay. Bilimin öngörüsü olan bir şeyi söyledim. Bu fay, Maraş’a kadar gelip Maraş’tan Adana Havzası’na doğru devam ediyor, saçaklanıyor. Büyük bir Maraş depremi olduktan sonra depremi Adana’ya transfer ediyor. Nitekim dedim ki; 6 Şubat depremlerinden sonra Doğu Anadolu’da Kayseri, Sivas, Adana, Mersin hatta Kıbrıs’a dikkat etmek lazım. Hatta Adıyaman-Hakkari arasına kadar o bölgelerde stres yüklendi.” BURSA’DAKİ SON DEPREM NEYİ İŞARET EDİYOR? Naci Görür’e geçen günlerde Bursa’da meydana gelen 4,1 büyüklüğündeki deprem de soruldu. Görür, bu sarsıntıların fayda biriken enerjiyi azalttığı görüşünü reddedip, “Bazı fayların hareketi depremin o bölgedeki gerilimini azaltsa da çoğunlukla gerilimi arttırır.” değerlendirmesinde bulundu.

İSTANBUL’DA BEKLENEN DEPREM: “AVRUPA YAKASI DAHA ÇOK ZARAR GÖRECEK” Görür, İstanbul’da olası büyük depreme ilişkin gerekli hazırlığın yapılmadığını söyledi. Hiçbir şey yapılmadığını söylemenin de doğru olmayacağını anlatan Görür, “Sistematik olarak yapılması gerekenler çok büyük. Olası bir depremde Avrupa Yakası, Asya Yakası’na oranla daha fazla hasar görecek. Sebebi zemin. İki yakada kıyı ve dolgu bölgelerinde depremin şiddeti, ivmesi, hızı da fazladır. Yıkım da fazla olacaktır. İstanbul’da Adalar’da, kıyılarda tsunami çok etkili olabilir.” diye konuştu. Marmara’da beklenen depremden kıyıya yakın şehirlerin daha çok etkileneceğini anlatan Görür, şöyle devam etti: “Denize yakın iller bu depremden az veya çok etkilenecektir. Çok etkilenecekler arasında İstanbul, Gebze, Kocaeli, Yalova var.

Güneydeki alanlar; Tekirdağ, Bursa, Edirne. Yani bu bölgedeki tüm yerler etkilenecek ama derecesi farklı. Denize yakın, Marmara’ya yakın yerler; Tekirdağ, Yalova, İstanbul, Silivri, Bursa-Gemlik... Bu yöreler çok daha fazla etkilenecek. Çanakkale, Balıkesir, onlar da etkilenecek ama az. Ancak unutmamak gerek ki, depreme hazırlık illa deprem nereye vuracak diye olmamalı. Her halükârda kentini deprem dirençli, köyünü deprem dirençli yapacaksın.” “HANGİ MAHALLEYE TAŞINAYIM” DİYE ARIYORLAR Prof. Dr. Naci Görür, “Gece aniden telefonunuz çaldığında korkuyor musunuz?” sorusunu da yanıtladı. Önemli kayıplar olmadıkça kendisinin aranmadığını anlatan Görür, “Ama bazen oluyor, telefonum çalıyor. Akşam 8, 9... Biri arıyor. Malatya’dan, Gaziantep’ten, köyden, kasabadan... ‘Hocam ben buradan taşınmaya karar verdim, hangi mahalleye taşınayım’ diye soruyor bana. Bunu bilmek mümkün değil elbette ama her birinin korkusunu anlıyorum. Üzmeden, kırmadan bir cevap veriyorum.” yanıtını verdi.